Mae AI yn derm tueddiadol sy'n cael ei ddefnyddio'n aml ar hyn o bryd wrth gyfeirio at ystod eang o raglenni Dysgu Peiriant. Nid yw'r rhaglenni hyn mewn gwirionedd yn meddu ar Ddeallusrwydd Artiffisial fel y mae wedi'i ddychmygu mewn ffilmiau ffuglen wyddonol, ond yn hytrach;
Mae Deallusrwydd Artiffisial yn faes, sy'n cyfuno cyfrifiadureg a setiau data cadarn, i alluogi datrys problemau. (IBM, 2024)
Mae yna wahanol fathau, neu is-feysydd o AI, ond yn y pen draw, maent yn algorithmau cyfrifiadurol sy'n gwneud rhagfynegiadau neu ddosbarthiadau yn seiliedig ar y data a roddir ynddynt. (IBM, 2024)
O fewn cymunedau llyfrgelloedd o academyddion, ymchwilwyr a gweithwyr proffesiynol, mae sylw wedi cynyddu ymhlith Modelau Iaith Mawr (LLMs) fel Generative AI Tool a ChatGPT. Gwarantwyd mynediad am ddim gan ddatblygwr ChatGPT, OpenAI ac mae unigolion a sefydliadau yn arbrofi’r gwahanol gymwysiadau ar gyfer eu rhaglenni, i wella effeithlonrwydd a datrys cwestiynau a phroblemau busnes eraill ledled y byd. Yn y maes hwn yn unig mae cannoedd o gymwysiadau wedi ymddangos yn yr ychydig flynyddoedd ers lansio’r dechnoleg hon.
Mae offer AI wir yn cael eu defnyddio'n effeithiol i wella effeithlonrwydd; yn enwedig pan fo data mawr yn y cwestiwn. Mae AI ar ei orau pan fo’n prosesu setiau mawr o ddata yn gyflym a fyddai'n cymryd llawer iawn o amser i ddehonglydd dynol ei wneud. Fodd bynnag, nid oes modd anwybyddu’r ffaith y gall allbynnau AI ond fod cystal â'r data mewnbwn.
Mae nifer o astudiaethau achos eisoes wedi dangos pa mor ragfarnllyd gall data fod, wrth ystyried grwpiau ethnig neu ryw benodol, dim ond oherwydd bod swm y data hwnnw yn y sampl yn anghytbwys. Os yw sampl data yn cynnwys 80% o ddynion a dim ond 20% o fenywod, ar bwnc clefyd y galon er enghraifft, mae'r allbynnau AI yn mynd i ganolbwyntio mwy ar drin dynion. (Runciman, 2023)
Mae'n bosibl nad yw'r wybodaeth a ddefnyddir yn gyfredol o reidrwydd. O ganlyniad i’r wybodaeth eang sydd ar gael ar y rhyngrwyd, bydd yr offer hyn bob amser, yn seiliedig ar adnabod testun, yn defnyddio'r gyfatebiaeth orau, waeth beth fo'r dyddiad cyhoeddi neu unrhyw ystyriaeth i ansawdd y ffynhonnell. Mae hyn yn effeithio ar rai offer yn fwy nag eraill, yn dibynnu ar y data a ddefnyddir gan yr AI dan sylw. Mae cyflenwyr yn dechrau canolbwyntio mwy ar fwydo data wedi’i guradu i’w offeryn AI.
Yn ogystal, mae problemau megis “rhithweledigaethau” AI yn codi wrth ddefnyddio’r offer Deallusrwydd artiffisial Cynhyrchiol hyn – ble mae canlyniadau ymchwil yn cael eu creu'n gyfan gwbl gan yr offer AI er mwyn creu allbwn pan na allai ddod o hyd i unrhyw ddata. (STM, 2023)
Wrth ystyried y ffactorau hyn, mae'n bosibl defnyddio AI yn effeithiol iawn. Yr allwedd yw deall cyfyngiadau'r offer hyn yn eu cyflwr datblygu cynnar presennol. Mae AI yn cael ei ddefnyddio'n effeithiol ar gyfer adalw gwybodaeth, crynhoi casgliadau gwybodaeth a rhagor. Mae Amazon wedi defnyddio teclyn AI newydd i grynhoi adolygiadau defnyddwyr ar gynhyrchion, a darparu paragraff byr sy'n cynnwys y pwyntiau cylchol uchaf o oddeutu miloedd o adolygiadau er budd y defnyddiwr.
Mewn gosodiad llyfrgell yn benodol, mae AI yn cael ei ddefnyddio i wella galluoedd peiriannau chwilio, neu i grynhoi casgliadau o erthyglau neu wybodaeth am bwnc penodol. Fodd bynnag, yn y sefyllfa hon, mae materion hawlfraint yn codi, yn enwedig wrth ddefnyddio offer AI rhad ac am ddim. Bydd yr wybodaeth a ddarperir iddynt yn cael ei chadw yn bennaf fel ffordd o wella (addysgu) yr offer AI. Byddai defnyddiwr, i bob pwrpas, yn uwchlwytho erthyglau i'r rhyngrwyd nad oes ganddo'r drwydded hawlfraint ar eu cyfer. Mae’r Asiantaeth Trwyddedau Hawlfraint wrthi’n gweithio i fynd i’r afael â’r duedd gynyddol o geisiadau AI a Hawlfraint yn y DU. Os hoffech ddarllen rhagor ar y pwnc, neu gael gwybod yr wybodaeth ddiweddaraf am y datblygiadau hyn, gweler yr erthygl ganlynol am bwynt mynediad i AI a Hawlfraint: Egwyddorion ar gyfer Hawlfraint a AI Generative | Fframwaith Polisi | CLA )
Mae offer AI yn dal yn newydd iawn, ond mae miloedd o offer ar gael eisoes ac yn berthnasol i ymchwil, llyfrgell a gwybodaeth yn unig, ac mae pobl eisoes yn eu defnyddio'n effeithiol iawn. Er nad yw e-Lyfrgell GIG Cymru yn cymeradwyo’r defnydd o’r offer AI hyn, os ydych yn eu defnyddio, mae rhai pethau pwysig i’w hystyried.
Ni all e-Lyfrgell GIG Cymru alw unrhyw offeryn deallusrwydd artiffisial yn “ddiogel”. Isod mae rhestr o offer AI yr ydym wedi dod ar eu traws, a rhai pwyntiau am ein profiad gyda nhw. NID yw hon yn rhestr o argymhellion ac fe'i bwriedir at ddibenion gwybodaeth yn unig.
I'w nodi, mae rhai o'r offer hyn yn rhad ac am ddim i'w defnyddio, mae gan eraill elfennau neu fersiynau y gallwch danysgrifio iddynt ar gyfer ymarferoldeb gwell. Gan na fwriedir i'r rhestr hon gymeradwyo unrhyw un o'r offer AI hyn, ond yn hytrach fod yn rhestr syml o'r offer yr ydym wedi dod ar eu traws, nid yw swyddogaethau gwahanol cynhyrchion tanysgrifiedig wedi'u manylu yma.
Mae e-Lyfrgell GIG Cymru yn gyfrifol am ddarparu adnoddau electronig ar gyfer gwybodaeth a thystiolaeth i gefnogi darpariaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru. I’r perwyl hwn, heb os, fe ddaw amser pan fyddwn yn defnyddio offer deallusrwydd artiffisial, yn yr un modd ag y gwnawn Grynodebau Tystiolaeth a Chronfeydd Data. Mae tîm yr e-Lyfrgell yn rhoi sylw craff i ddatblygiadau technolegol ym maes ymchwil, llyfrgell a gwybodaeth, ac mae'n debyg y daw amser pan fydd offer AI ar y farchnad y gallwn sicrhau bod ein defnyddwyr yn ddiogel i'w defnyddio, ac yn effeithiol yn y maes. gwella’r ddarpariaeth gofal iechyd. Tan y cyfryw amser, byddwn yn ymdrechu i ddiweddaru a chynnal y dudalen hon gydag unrhyw reoliadau, polisïau a chanllawiau newydd sy'n berthnasol i AI yn ein maes.
AI a Hawlfraint: Egwyddorion ar gyfer Hawlfraint a AI Generative | Fframwaith Polisi | CLA )
Canllawiau cyhoeddedig NHS Digital: AI a Gwasanaeth Rheoliadau Digidol ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol - gwasanaeth rheoleiddio AI - GIG (innovation.nhs.uk)
Leeds_AI_in_libraries_digital_futures_report_2023.pdf
Hawlfraint a Deallusrwydd Artiffisial – Tystiolaeth ysgrifenedig wedi’i chyflwyno gan Dr Hayleigh Bosher
|
Algorithm |
Proses neu set o reolau i'w dilyn mewn cyfrifiadau neu weithrediadau datrys problemau eraill, yn enwedig gan gyfrifiadur |
|
Deallusrwydd Artiffisial (AI) |
Theori a datblygiad systemau cyfrifiadurol sy'n gallu cyflawni tasgau sydd fel arfer yn gofyn am ddeallusrwydd dynol, megis canfyddiad gweledol, adnabod lleferydd, gwneud penderfyniadau, a chyfieithu rhwng ieithoedd |
|
Generative AI |
Math o AI a all greu cynnwys a syniadau newydd, gan gynnwys sgyrsiau, straeon, delweddau, fideos a cherddoriaeth. (AWS, 2024) |
|
Large Language Model/Model Iaith Mawr |
Model dysgu peirianyddol sy'n ceisio rhagfynegi a chynhyrchu iaith gredadwy ar raddfa fwy (Mae Auto-complete yn enghraifft o Fodel Iaith) (Google, 2024) |
|
Dysgu Peiriannau |
Defnyddio a datblygu systemau cyfrifiadurol sy'n gallu dysgu ac addasu heb ddilyn cyfarwyddiadau penodol, trwy ddefnyddio algorithmau a modelau ystadegol i ddadansoddi a dod i gasgliadau o batrymau mewn data |
AWS. (2024, Chwefror 8). Beth yw AI cynhyrchiol? (AWS) Adalwyd o AWS: https://aws.amazon.com/what-is/generative-ai/
Google. (2024, Chwefror 8). Cyflwyniad i Fodelau Iaith Mawr . (Google) Adalwyd o Machine Learning: https://developers.google.com/machine-learning/resources/intro-llms
IBM. (2024, Chwefror 2). Beth yw deallusrwydd artiffisial (AI)? Adalwyd o IBM: https://www.ibm.com/topics/artificial-intelligence
Runciman, B. (2023). Deallusrwydd Artiffisial: Ble Rydych chi'n Ffitio? ITNOW, 65 (4), 4 - 7. doi:https://doi.org/10.1093/itnow/bwad109
STM. (2023). AI cynhyrchiol mewn Cyfathrebu Ysgolheigaidd. STM. Adalwyd 12 18, 2023, o https://www.stm-assoc.org/wp-content/uploads/STM-GENERATIVE-AI-PAPER-2023.pdf